De indiaanse edelsmidkunst

_{Dineh (Navajo)-zilversmid smeedt zilveren concha's in zijn werkplaats, ca. 1900}

Een relatief jonge smeedtraditie

Je zult je wellicht afvragen: "Wat heeft de traditioneel indiaans zilverwerk in hemelsnaam te maken met trouwringen?" Het antwoord is eigenlijk heel simpel: de smeedstijl die edelsmid Zhaawano voor zijn trouwringen hanteert, zou niet kunnen bestaan zonder de invloed van de indiaanse zilversmeden van weleer.

Zilverwerk uit het Zuidwesten van de Verenigde Staten is ongetwijfeld een van de meest opvallende en tot de verbeelding sprekende kunstuitingen die Turtle Island - zoals de oorspronkelijke bewoners het Amerikaanse continent noemen - ooit heeft voortgebracht. Toch wordt Native American silversmithing nog niet lang beoefend, in ieder geval niet voor het begin van de 19e eeuw! Native zilverwerk in het Noordoosten begon ongeveer in 1800, nadat de Amerikaanse Revolutie de handel in door Frans-Canadese edelsmeden vervaardigde zilveren broches een halt toeriep en men besloot dan maar zelf sieraden te produceren.

Dit van oorsprong Europese ambacht verspreidde zich, via de Onyota’a:ka (Oneida), in korte tijd over het zuidelijke Great Lakes district – waar vooral de Algonkin-sprekende Mamaceqtaw (Menomini) het oppikten - en toen naar het westen, naar de Isanyati-Dakota (Sioux) en Tsitsistas (Cheyenne) uit het Grote-Prairiegebied. In het Zuidoosten werd ook sporadisch zilverwerk gemaakt, met name door Choctaw en Seminole-zilversmeden. Noordwestkust-zilverwerk aan de Pacific vond niet eerder dan ca. 1835 plaats, in de vorm van oorsieraden, haarornamenten, neusringen en armbanden waarin fijn gestileerde ontwerpen van totemdieren werden gegraveerd. Het verschijnsel trouwringen bestond in die tijd nog niet; dit zou zich pas ruim een eeuw later, onder invloed van de dominante Europese cultuur, een plaats in de Native smeedcultuur verwerven.

De afbeelding rechts toont een zilveren Dineh squash blossom necklace uit de 'First Phase', 1868-1900. Deze ketting, een prototype van de latere, met turkoois en bloedkoraal versierde squash blossom necklace, is als geen ander sieraad representatief voor de beroemde 'jewelry from the Southwest'.

De designs van de squash blossoms of granaatappels en de 'najahe' (halvemaanvormige hanger) hebben een lange weg afgelegd: van de Moren uit Noord-Afrika, via de Spaanse conquistadores en de Mexicaanse cultuur tot aan de Dineh- en Pueblo-zilversmeden uit Arizona en New Mexico.

Een kleurrijk amalgaam van stijlen en invloeden

In de tweede helft van de 19e eeuw begonnen de Dineh (Navajo) uit het plateaugebied van Arizona en New Mexico belangstelling te tonen voor de conchas (ronde en ovale metalen plaatjes die aan riemen of in het haar gedragen werden) die zeer populair waren bij hun noordelijke buren van het prairiegebied, en al gauw begonnen ze deze te kopiëren, eerst door Mexicaanse pesos om te smeden en het zilver ervan te gieten, en later Amerikaanse dollars.

Toch zou pas omstreeks 1870 een aantal Dineh-mannen uit Arizona, al gauw gevolgd door hun Pueblo-buren zoals de Zuñi, Hopi en Acoma, het vak oppikken van hun Mexicaanse zuiderburen met hun eeuwenoude zilversmidtraditie. De meest karakteristieke creaties uit die tijd waren de concha belt, de ketoh en de squash blossom necklace, en het duurde niet lang alvorens de Dineh-zilversmeden turkoois aan deze massieve zilveren sieraden begonnen toe te voegen. Omstreeks 1872 breidde het ambacht zich uit naar de Pueblo-buren van de Dineh, de Zuñi, en van daaruit naar de Hopi en andere Pueblo-volkeren. Uiteindelijk waren het de Pueblo-juweliers die de traditionele combinatie van turkoois, bloedkoraal en parelmoer introduceerden waar de Zuidwestelijke sieradenstijl nog altijd om bekend staat.

De foto links toont Atsidi Sani. Hij was waarschijnlijk de eerste meester-zilversmid van de Dineh, hier omstreeks 1890 afgebeeld terwijl hij een uit zilveren muntstukken gesmede concha-riem toont.

Het kleurrijke amalgaam van Moors-Spaanse, inhreems-Mexicaanse en Zuidelijke Prairie-invloeden, en de typische stijl die hieruit ontstond, resulteerde uiteindelijk in ongekend fraaie kunstuitingen onder de noemer Southwestern Jewelry. Sindsdien maken talloze magische creaties van edelmetaal, stenen en schelpen, die de lucht, de aarde en de geest van het Zuidwesten resoneren, een onuitwisbare indruk op de wereld en brengen tot op de dag van vandaag talloze verzamelaars en afficionados in vervoering.

_{Moderne sieradenset van goud en inlay van stenen en koraal van Hopi meester Charles Loloma (1921-1991)}

De bakermat van Zhaano's trouwringen-kunst

De trouwringen-collectie op deze website getuigt van de onvoorwaardelijke liefde van edelsmid en trouwringen-designer Zhaawano voor - en dus van zijn schatplicht jegens! - de wereldberoemde edelsmid-tradities die in kleur en vorm de Amerikaanse Southwest weerspiegelen.

Modern vormgegeven set van zilveren squash blossom necklace, armbanden en ringen door Dineh-edelsmid Vincent Begay. De ‘needlepoint’-slijpvorm van de bloedkoralen verraden de invloed van de Zuñi-juweliers.

Maar wie goed naar zijn trouwringen en huwelijks-sieraden kijkt, ziet dat de trouwringen-smid (zelf een afstammeling van Nederlandse, Anglo- en Native American-voorouders) het Zuidwesten met zijn grote verscheidenheid aan traditionele zilversmidtechnieken 'amalgameert' met een totaal andere wereld die zich vele duizenden kilometers verder in het noorden bevindt: die van zijn eigen voorouders, de Ojibwe Anishinaabeg uit het veel noordelijker gelegen Great Lakes district.

Zie bijvoorbeeld de afbeeldingen boven, links en onder: in het collier van rode schelp, geelgoud en lapis lazuli zijn vooral en mix van moderne stijlinvloeden en de sieradenstijl van de Acoma herkenbaar, terwijl in de zilveren haargesp en de belt buckle (riemgesp), bezet met turkoois en bloedkoraal, de technieken van de Hopi-en Dineh-zilversmeden op harmonische wijze samenkomen met het kosmische wereldbeeld van de Anishinaabe-voorouders van de trouwringen-smid.

Maar hoe groot de invloed van Anishinaabe-thema’s ook is op zijn sieraden en trouwringen, en hoezeer ook Zhaawano's ontwerpstijl door de jaren is geëvolueerd van traditioneel tot hedendaags design: de werkelijke bakermat van Zhaawano's trouwringen- en sieradenkunst staat vele duizenden kilometers naar het zuiden, onder de zinderende woestijnluchten van Mexico en het Amerikaanse Zuidwesten…

De afbeelding links toont 'Fire of Life', een collier en bijpassende oorknoppen, door trouwringen-ontwerper Zhaawano gemodelleerd naar de traditionele squah blossom necklace van de Dineh-zilversmeden uit Arizona.

Waar de traditionele granaatappel-ketting (squash blossom of ‘kalebasbloesem’ is een foutieve vertaling van granaatappel) bestaat uit een dubbele rij van zware, handgesmede platte ballen - zie afbeelding links onderaan de pagina - , heeft de trouwringen-smid gekozen voor kleine ronde zilveren kralen, eveneens geregen in een dubbele rij en voorzien van eroverheen gemonteerde zilveren arendsveersymbolen. I n plaats van holle, buisvormige granaatappel-designs sieren in zilver gezette, door bloedkoralen omlijste turkooisstenen de ketting, en de oorspronkelijke najahe, het hoefijzervormige symbool dat zijn oorsprong heeft in de Moorse cultuur, is vervangen door een ronde ovale hanger gezet met turkoois en bloedkoraal.

Het resultaat, ofschoon het onmiskenbare stijlelementen van de Dineh- en Pueblo-zilversmeden bevat, heeft een delicater karakter en doet op het eerste gezicht 'westerser' aan dan de traditionele sieraden van indiaanse makelij.

Willen jullie graag meer lezen over de invloed van de indiaanse zilversmeden op trouwringen-ontwerper Zhaawano? Ga dan naar Stijlinvloeden trouwringen.

Terug naar het begin van de pagina

Bekijk direct onze ringenlijnen

Radmilla Cody, een model van Dineh (Navajo) en African American afkomst , toont traditionele kleding van katoenfluweel en sieraden uit de Southwest : een traditionele manta pin van zilver en turkoois en een heishi-stijl ketting van bloedkoraal.

Zilveren armband van Owen en Janet walker met handgegraveerde traditionele totemsymbolen en inlegwerk van schelp. De armband is een toonvoorbeeld van de typische Pacific Northwest Coast-smeedstijl.

Atsidi Sani, Dineh zilversmid ca 1890.

Moderne Zuñi mozaïek inlay pin door Albert Panteah. De Zuñi staan bekend om hun delicate en kleurrijke inlegwerk.

Traditionele Hopi-stijl sieraden. Hopi-zilverwerk vertoonde grote gelijkenis met de sieraden van de Dineh en Zuñi, totdat in de jaren 40 van de vorige eeuw de beroemde overlay-stijl ontstond. Dankzij een gelaagde opbouw en oxidatie ontstaat een dramatisch contrast, en de heldere en strakke lijnvoering staat garant voor een verbluffend minimalistische stijl. Om deze reden maakt trouwringen-smid Zhaawano veelvuldig gebruik van deze techniek; veel van zijn trouwringen getuigen hiervan.

Klassieke, in tufsteen gegoten zilveren Dineh belt buckle (riemgesp), gemodelleerd naar een ketoh (polsbeschermer) in de ‘First Phase’-stijl. Het sieraad toont de harmonieuze vormen en heldere lijnen die horen bij de minimalistische stijl van de eerste Dineh-zilversmeden

Boven: 'Turtle and Wolf'. Rechts: ''Spirit Helper'. Edelsmid en trouwringen-ontwerper Zhaawano verweeft in zijn modern vormgegeven trouwringen en huwelijkssieraden diverse smeedstijlen uit het Zuidwesten met de traditionele verhalen en dromen van zijn voorouders uit het hoge noorden. De trouwringen-smid heeft de haarspeld en de riemgesp van zilver en turkoois geconstrueerd met behulp van de overlay-techniek van de Hopi. De turkooisstenen zijn volgens de shadow box-methode gezet, een techniek van de Dineh zilversmeden

'First Phase' squash blossom necklace. First Phase wil zeggen dat een Dineh-zilversmid het sieraad tussen 1860 en 1900 heeft gemaakt. De kralen en granaatappels zijn met de hand gesmeed; de najahe-hanger is gegoten in een mal van tufsteen.